Хас биирдии тэлэбииһэри көрөөччү, араадьыйаны истээччи, интернет таһаарыылары ааҕааччы Владилена Охлопкова диэн ГИБДД инспекторын көрбүт, истибит, сорох тимир көлөлөөхтөр уулусса устун айаннаан иһэн кини модьуйуутунан тохтоон, бэрэбиэркэни ааспыт буолуохтаахтар. Сэргэх кэпсээннээх, ураты көрүүлээх, Дьокуускай куорат суолга-иискэ куттал суох буолуутун хааччыйар Госавтоинспекция пропагандаҕа старшай инспектора, полиция капитана, элбэх оҕолоох ийэ Владилена ОХЛОПКОВА – бүгүҥҥү ыалдьыппыт.
Олох-үлэ түһүмэхтэрэ
Владилена Геннадьевна Хаҥалас улууһун Улахан-Аан сэлиэнньэтиттэн төрүттээх, Ньукуолун күн күн сирин көрөн, төрөөбүт нэһилиэгэр улаатан, оскуолатын бүтэрэн, мэдиссиинэ сиэстирэтин үөрэҕэр киирэр. Идэтин толору баһылаан, талан ылбыт идэтинэн үлэтин саҕалыыр.
– Мэдиссиинэ сиэстэрэтинэн үлэлии түһэн баран, олох миэнэ буолбатах эбит диэн уурайарга санаммытым. Ыарыһахтары кытары тэҥҥэ ыалдьан барар курдугум. Уурайан баран, 2003 сылтан Ис дьыала уорганнарыгар үлэбин саҕалаабытым уонна тута үрдүк үөрэххэ киирбитим. Син үлэбин уонна үөрэхпин дьүөрэлиирим, – диэн Владилена кэпсээнин саҕалыыр.
Кини аан бастаан спецприемникка үлэтин саҕалаабыта. Онно 15 сууккаҕа хааллыбыттар, тас дойдуттан киирэн баран үүрүллэн эрэр (депортацияламмыт) дьон сыталлара. Онно түөрт сыл үлэлээн баран аны хоту сытар Муома улууһугар быстах кэмҥэ хаайар изолятор (ИВС) начальнигынан ананан тиийэр. Онно кини икки сыл үлэлиир. Ол кэннэ Дьокуускай куоракка көһөн, ОВО-ҕа (билигин Росгвардия) этэрээт хамандыырынан үлэлиир.
– Вневедомственнай харабылга үлэлии кэлэрбэр миэхэ 16 саҥа армияттан кэлбит эдэркээн уолаттары туттарбыттара. Онно дьэ хамандыыр быһыытынан ситиини-хотууну ааспытым. Олох хаһан даҕаны хамандыырдыы илик киһи гражданскай олохтон кэлбит эдэр оҕолору милиция олоҕор киллэрбитим. Дьэ, онно көрбүтүм, киһи хайдах курдук уларыйарын. Сорох дьон тута идэлэрин сөбүлээн умсугутуулаахтык ылсан бараллара, онтон сорохтор үлэлэрин өйдөөбөккө, хамнас туһугар, күннээҕинэн үлэлииллэрэ көстөрө. Онно мин хамандыыр эрэ быһыытынан буолбакка, ийэлии сүбэлээн, быһааран биэрэрим. Уопсайынан, ити үлэни ис сүрэхпиттэн сөбүлээн түөрт сыл курдук сулууспалаабытым. Оттон олох кылгас кэмҥэ Жатай отделениетыгар штабка үлэлии сылдьыбытым. Салгыы 2016 сыллаахха төрөөбүт улууспар Покровскайга ГАИ пропаганда инспекторынан үлэлии барбытым. Ол кэннэ 2018 сыллаахха Дьокуускай куорат ГАИ-гар көспүтүм, — диэн үлэтин түһүмэхтэрин билиһиннэрэр.
Киһи барытыгар үөрэммэт
– Владилена, оттон эн бу араас улуустарынан көһө сылдьан үлэлииргэр туох эмэ ыарахаттары көрсүбүтүҥ дуо? Кэргэннээх, оҕолордоох сылдьан үлэлиир уустуктардааҕа буолуо дии?
– 1993 сыллаахха кэргэмминээн холбоспуппут, эһиилигэр уол оҕоломмуппут. Онтон кэнники 2008, 2009 сылларга эмдэй-сэмдэй кыргыттарбыт төрөөбүттэрэ, онон уопсайа 3 оҕолоох ийэ буолабын.
Дьиэ кэргэнэ
Дьахтар киһиэхэ полиция үлэтэ ыарахаттардаах буолуон сөп. Биһиги үлэбит сарсыарда 8 чааска саҕаланар, оттон пропаганда үлэтэ бириэмэтэ да суох диэххэ сөп. Өскөтүн суол саахала буолла да, ыҥыран ылыахтарын сөп, онно тута тиийэн буолбут быһылааны билсэбин. Тута бастакы иһитиннэриини сонуннарга, суруналыыстарга тиэрдэ охсуохха наада. Этэргэ дылы, үлэ бириэмэтигэр эн үлэһиккин, үлэ кэнниттэн ийэҕин, кэргэҥҥин. Ону мин олох күүскэ тутуһабын. Үлэбэр буолбут туох баар куһаҕаны, алдьархайы соһон тиийбэппин. Көһүү туһунан этэр эбит буоллахха, мин кэргэним эмиэ Ис дьыала уорганнарыгар үлэлиир, онон Муомаҕа бары көһөн тиийбиппит. Оччолорго улахан уолбут эрэ баара. Онтон Покровскайга бэйэм эрэ барбытым, дьонум Дьокуускайга хаалбыттара, ол иһин ыарахаттардаах соҕус этэ. Холобура, үлэ чааһын кэнниттэн, өрөбүл күннэригэр киин куоракка мээнэ көҥүллэтиитэ суох кэлбэккин. Хайаатар даҕаны рапорт суруйан көҥүллэтиэххэ наада. Мин начальниктарбар улахан махталлаахпын, миигин үс оҕолоох ийэни өйдөөн, утары барбыттарыгар. Онон ити чааһыгар улахан мэһэйи көрсүбэтэҕим.
– Эн араас суол быһылааннарыгар сылдьаҕын, ыар хартыыналары көрөҕүн. Киһи итинниккэ үөрэнэр дуо?
– 2016 сылтан ыла пропагандаҕа көһүөхпүттэн араас быһылааннары көрдүм. Киһи барытыгар үөрэнэр дииллэр. Ол эрэн, мин бииргэ олох кыайан үөрэммэтим – ити оҕо кыттыылаах суол быһылааннара. Суол саахалыгар тиийдэххинэ, оҕо сиргэ сытара, араас эчэйиилэри ылбыта, сороҕор суорума суолламмыта, биллэн турар, ыар хартыына. Ардыгар оҕолор соһуйан олох ытаабаттар, саҥарбаттар, ардыгар ытаан баран тохтооботтор. Оҕо суол быһылааныгар түбэһиитэ, эчэйиитэ – төрөппүт буруйа. Оҕолорун анал курунан баайбаттар, оҕо кириэһилэтин туһамматтар, онно мин наһаа абарабын, кыһыйабын.
– Ыарахан үлэ күнүн кэнниттэн бэйэҕин хайдах сааһыланаҕын? Дьиэҕэр кэргэн, ийэ буолан тиийэргэр эйиэхэ туох көмөлөһөр?
– Мин бэйэбин кэтээн көрбүтүм, ыллыыр эбиппин. Ардыгар ынырык ыарахан күн ааһар, наһаа элбэх быһылаан, ол быыһыгар салайааччылартан да мөҕүллэҕин, сэмэлэнэҕин, араас уйулҕалаах дьону кытары алтыһаҕын. Онон үлэбиттэн дьиэбэр диэри айанныырбар сөбүлүүр ырыабын холбоон ыллыы-ыллыы тиийэбин, оччоҕуна хомойбутум, санаарҕаабытым ааһарга дылы буолар уйулҕам, дууһам арыый сааһыланар, дьиэбэр үөрэ-көтө киирэн кэлэбин. Бииргэ үлэлиир кыргыттарбын эмиэ итинниккэ үөрэппитим, үлэбит кэнниттэн тэҥҥэ айаннаан иһэн үлэ туһунан кэпсэтэллэрин бобобун, ол оннугар ыллатабын. Аан бастаан күлэллэр этэ, онтон дьэ өйдөөннөр, бэйэлэрэ эмиэ ыллыыр буоллулар.
Ийэтинээн
Ыллыырбын, сир астыырбын таһынан өссө коллекционербын. Ийэбинээн өрөспүүбүлүкэ коллекционердарын бөлөҕөр баарбыт, иккиэн былыргы фарфоровай статуэткалары мунньабыт. Кини сүрүннээн дьахталлар диэн тиэмэҕэ уонна былыргы открыткалары, оттон мин дьиэ кэргэн уонна оҕолор тиэмэлэригэр мунньабыт. Ону таһынан бу аҕыйах сылтан бэттэх былыргы чэй уонна кофе иһэр сервистэрин мунньан саҕалаабытым.
Санаа кырадаһыннара
– Владилена, мин эйиигин кытары билсибитим син ыраатта. Социальнай ситимҥэр көрдөхпүнэ, эн араас темаларга философскай толкуйдаах, дириҥ хорутуулаах санаалары суруйан таһарааҕын. Арыт ардыгар эйиигин туох эрэ айылҕаттан айдарыылаах киһи курдук саныахха сөп. Итини хайдах быһаараҕын?
– Оо, итини быһаардахха маннык (күлэр): аҕыйах сыллааҕыта эмискэ суруйуохпун баҕаран кэлбитим. Миэхэ төбөбөр олоҕу көрүү туһунан санаалар киирэллэр. Бу барыта үлэбин кытары дьүөрэлэһиилээх дии саныыбын. Тоҕо диэтэххэ, мин бастаан медицина эйгэтигэр үлэлиирбэр «Красная Якутия» диэн наркология балыыһатыгар үлэлээбитим, онно араас дьону кытары кэпсэтэрим, бэйэм уопсайынан даҕаны дьону кытары кэпсэтэрбин наһаа сөбүлүүбүн, ол балыыһаҕа араас дьылҕалаах дьон киирэн тахсааччылар, арааһы кэпсээччилэр. Онтон спецприемникка үлэлиирбэр эмиэ араас дьылҕалаахтар киирэллэрэ. Тастан көрдөххө барыта биир курдук: олох араас ыарахаттарыгар убаммыт дьон. Онтон кэпсэтэн, алтыһан киирэн бардаххына дьэ, өйдүүгүн – ким эрэ олоҕор улахан, ыар быһылаан, трагедия буолбут, ону уйбакка иһэн саҕалаабыт, онтон сорохтор наһаа атаахтар, өйдөрүн тута иликтэр, ол иһин аһыы утахха ылларбыттар. Уопсайынан, барыта араас. Онон дьон олоҕо наһаа да араас буолар эбит диэн толкуйдаан барбытым. Уопсайынан, кэтээн көрүүбүнэн маннык: биһиги билигин икки атын-атын олох уларыйыытыгар олорор курдукпут. Урукку олох уонна аныгы олох, икки атын-атын олох силбэһиитин ортотугар сылдьар курдукпут. Ити барыта мин бэйэм кэтээн көрүүбүнэн.
Олох амтана – минньигэс!
– Владилена, кэпсэтиибит түмүгэр ааҕааччыларга тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Сахабыт сирин бары кэрэ аҥардарыгар бырааһынньыкпытынан эҕэрдэлээн туран мин биири этиэхпин баҕарабын: баҕа санааҕытын толоро үөрэниҥ! Киһи баҕа санаата биир күлүм түгэҥҥэ кэлэн баран, түргэн баҕайытык сүтэн хаалар. Ону киһи бириэмэтигэр толорон иһиэхтээх. Киһи баҕа санаатын толоро үөрэннэҕинэ, оччоҕуна эрэ биирдэ олох амтанын билэр. Олох амтана эмиэ наһаа минньигэс, кэмпиэт, сакалаат курдук. Дьахтар олоҕо ыарахан – үлэ, дьиэ кэргэн, оҕо, детсад, оскуола, уруок ааҕыыта уо.д.а. Барыта күннээҕи түбүккэ сылдьаҕын. Онон өскөтүн үҥкүүлүөххүтүн баҕардаххытына, музыкаҕытын хайа тардан баран үҥкүүлээҥ, минньигэс сиэххитин баҕардыгыт – маҕаһыыттан тута ылаҥҥыт сиэн. Уонна саамай сүрүнэ, аһаҕас буолуоххутун наада. Төһөнөн аһаҕас буолаҕыт да, дьон эмиэ эһиэхэ оччонон аһаҕас буолар. Уопсайынан, кыргыттар, баҕа санааҕытын толоро үөрэниҥ, киэҥ көҕүстээх буолуҥ, үөрэ-көтө сылдьыҥ, наҕыл-намчы буолары ситиһиҥ.
– Истиҥ кэпсээнин иһин махтал!
Сэһэргэстэ Айтал ПАВЛОВ
ПОДЕЛИТЬСЯ: