Оҕо эрдэхпинэ, 4-5 саастаахпар эбээм кэпсээниттэн билбэт дьикти тылларбын иилэ хабан ылан, күнү быһа уоһум иһигэр сонурҕаан ботугуруур үгэстээҕим. Сороҕор бэйэм өйүм тугу буһарарынан ол дьикти тылларга өйдөбүл була сатыырым. Дьэ, оннук дьиктиргии истибит тылларбынан «кылаан кыларыйыыта», «көҥдөй көхсө» диэн буолаллара. Ити үөрэ-дьүөрэ иһиллэр тыллары хат-хат ботугураан саҥарарбын наһаа астынарым.
Кыһыҥҥы тымныыларга эбээм чыыһыланньыгын лииһин аһа-аһа: «Тымныыбыт оҕуһун муоһун кылаана кыларыйара кэллэ», – диирэ. «Кылаан кыларыйыыта» диэн туох эрэ улахан дьыала оҥоһулларын курдуга. Ону мин ойуулукка курдук маннык оҥорон көрөрүм: Хотугу Муустаах байҕал кытылыгар күтүр улахан, сүрдээх дьулаан оҕус турар, кини кылыс курдук уһун адаарыспыт муостарыттан бытархан тымныы өрө уһууран тахсар, онтон тохсунньу ортотуттан ол багдайбыт оҕус киҥэ-уоҕа намыраан, кылыс, батас муостарын күн уотун көмүс сардаҥалара тэһитэ көрөн кэбирэтэн бараллар, эбээм чыыһыланньыгар тохсунньу 31 күнэ аһылыннаҕына, саха быһаҕын биитин курдук сытыы муус килбэлдьигэс муостара болооро быһыытыйаллара. Ол аата Күн, сырдык кыайан эрэр диэн буолара! Онтон олунньу 12 күнүгэр бастакы муоһа лос гына тостон түһэрэ, олунньу 24 күнүгэр – иккис муос мэлийэрэ. Дьэ, оччоҕуна, тымныы оҕуһун Күн кыайан эрэр диэн үөрүү буолара! Ол гынан баран эбээм миигин сэрэтэрэ: «Билигин да оҕуспут баар ээ, кыыһыран силбиэтэнэн туруо, онон мээнэ сыбыдахтаммаппыт, кыһыҥҥы таҥаспытын устубаппыт», – диэн буолара. Арай кулун тутар 22 күнүттэн, Тымныы оҕуһун моонньоох баһа туллан түстэҕинэ, эбээм биһикки кыһыҥҥы таҥаспын барытын тэбээн, ыраастаан ууран кэбиһэрбит уонна миэхэ сааскы таҥаспын таҥыннарар буолара.
Тымныы оҕуһун туһунан эбээм остуоруйа гынан кэпсиирэ. Бастаан сүрдээх кутталлаах оҕус кэлин күн сылааһыттан ууллан-тохтон түһэрин аһыныахча буоларым, оччоҕуна эбээм уоскутара: «Кини күн сириттэн син биир имири сүппэт, моонньоох баһа быһыннаҕына, куттас кута, бытархай дууһата төттөрү Тымныы муустаах байҕалыгар күрэнэр. Күн күүһэ кинини баһыйар, онон дьыбарынан, уораанынан аҥкылыйар көҥдөй көхсүн эрэ хаалларан тэскилиир. Хараҥа сырдык, сымыйа кырдьык үрдүгэр ытта сатыырын курдук, аны күһүн күн күүһэ өһүлүннэҕинэ, кини обургу эмиэ муус килиэ бүрүөһүннэнэн байҕал түгэҕиттэн күөрэс гыныа турдаҕа. Олоххо үчүгэй уонна куһаҕан, хараҥа уонна сырдык куруутун ити курдук охсуһаллар. Үтүө арыый мөлтөөн-ахсаан биэрдэҕинэ, мөкү үллэ түһэр. Ол гынан баран кинини хаһан баҕарар бэйэҥ сүрэххэр да, өйгөр-санааҕар да, олоххор да өрө көрдөрүмүөххэ наада», – диирэ.
Тымныы оҕуһун көҥдөй көхсө муус устар 7 күнүгэр күр гына сууллан түһэн, ыам ыйын 22 күнүгэр диэри кырамтата да хаалбат гына ууллан хаалара. Дьэ, оччоҕуна саха дьонугар үөрүү-көтүү буолара!
Билигин Тымныы оҕуһун муоһун кылаанын кыларыппакка эрэ, тохсунньу 31 күнүгэр тоһутааччылар бааллар. Өссө сорохтор итини догма оҥостумаҥ, күн-дьыл уларыйар, глобальнай итийии буолла дииллэр. Оттон ити Тымныы оҕуһун туһунан номох өбүгэттэн өбүгэҕэ бэриллэн кэлбит норуоппут культуратын быстыспат сорҕото буоллаҕа. Ону сөбүлээбитинэн уларытар оттомо суох тиэтэйэр быһыы дии саныыбын. Син эмиэ номох, остуоруйа тутула алдьанарын курдук, кэбэҕэс баҕайытык муостарбыт тостуталаан хаалаллара хобдох курдук…
Былыр-былыргыттан Дьыл оҕуһун муоһа үүнэринэн, тосторунан бэлиэтэнэр тымныы-сылаас солбуһар кэрдииһин норуот мээнэ ылан оҥорбот. Саха төрүт култууратын чинчийээччи Анатолий Павлов-Дабыл итини былыргы дьон халлаан эттиктэрин хаамыытын кэтээн көрөн этэллэрэ диир. Дьэ, онон билигин да халлааммыт тымныынан хаарыйан, киһи кулгааҕын үлүтэр кэмигэр, кулун тутар 7 күнүттэн Тымныы оҕуһун моонньоох баһа барда дии охсон баран, сиэттэрбин сааскылыы таҥыннара охсортон туттунуом этэ.
Лира Яковлева
Иннокентий Корякин уруһуйдара уонна оҥоһуу өй хартыыната
ПОДЕЛИТЬСЯ: