Аҕа дойдуну фашист халабырдьытарыттан босхолуурга сэбиэскэй норуот сэрии толоонугар уонна тыылга биир санаанан утары туруммуттара.Саха дьоно кыайыыны ситиһиигэ, ол иһигэр тыылга киллэрбит кылааттара,ахтыыларга сырдатылла турар. Кыайыыны уһансыыга тыылга норуоту салайбыт, сирдээбит салайааччылартан биирдэстэрин ахтан ааһыаххайыҥ.
Өрөспүүбүлүкэ салалтата. Бастакы эрээккэ хаҥас – П.В. Данилов. 1947 с.
Уус Алдан оройуонугар сэрии саҕаланыан аҕай иннинэ, 1941 с. муус устарга ССКП райкомун бастакы сэкирэтээринэн Петр Васильевич Данилов талыллыбыт. Оскуолатааҕы да үөрэҕи ааспатах киһини маннык эппиэттээх үлэҕэ дьону салайарга чахчы дьоҕурдаах буоларын итэҕэйэн анаатахтара. Поэт Сергей Васильев- Борогонскай «Биһиги гвардеецтарбыт» диэн 1975 с. тахсыбыт кинигэтигэр суруйан хаалларбытыттан быһа тардан киллэрэбин: «…Онно элбэх сындылҕаннаах үлэ кирилиэһин дабайан тиийдэ. 1929 с. сир түҥэтигэр бэйэтин нэһилиэгэр комиссия чилиэнинэн, 1930 с. Совет председателинэн үлэлээбитэ, ол кэнниттэн райком инструктора, политотдел начальнига, райком үһүс сэкирэтээрэ. Ол улахан эппиэттээх үлэлэргэ барытыгар үлэҕэ дьоҕурдааҕын, тэрийэр далааһыннааҕын көрдөрбүтэ». Петр Васильевич бу үлэлэр быыстарыгар Дьокуускайга киирэн быстах курстарга, партийнай үөрэхтэргэ үөрэммит эбит.
Сергей Васильев ахтыбытынан: «Үлэ адьас атын хайысхаланна. Барыта сэрии наадатыгар, кыайыы туһугар…Хайдах буолабыт, тугу гынабыт диэн нэһилиэктэртэн холкуостар, сэбиэттэр, партийнай тэрилтэлэр салайааччылара, райсовекка, райкомҥа киирбиттэр. Аны уһун кураан турар, армияҕа эр дьон маассабай барыыта, үлэҕэ киһи, көлө тиийбэтэ. Маннык ыарахан кэмнэргэ оройуон 1943с. Сталинтан балыктааһыҥҥа фронт сакааһын килбиэннээхтик толорбуттарын иһин махтал телеграмма туталлар. ССКП обкомун уонна САССР Миниистирдэрин сэбиэтин көһөрүллэ сылдьар Кыһыл Знамяларын сүөһү иитиитигэр 8 төгүл, үп хомууругар 9 төгүл, МТС үлэтигэр 3 төгүл, балык булдугар 14 төгүл, олохтоох промышленность үлэтигэр 3 төгүл ылбыттара», – диэн суруйбут. Сэрии ыарахан сылларыгар биир дойдулаахтарын кытта төһө да аччыктааһын, сут дьыллар турдаллар биир санаанан салайтаран кыайыы иһин туруулаһан үлэлээтэхтэрэ, олордохторо.
Бу ыарахан сылларга оройуон партийнай, сэбиэскэй салайааччылара, олиһигэр П.В.Данилов сырата, сатабыллаахтык салайбыттара көстөр. Аныаччыктааһын саҕаламмытыгар оройуоннар олохтоохторун хоту көһөрүү саҕаламмытыгар Петр Васильевич дьоно хоту сиргэ көһөр кыахтара суоҕун, аччыктааһын тахсан эрэрин туоһулуур үрдүкү былаастарга сурук ыытан, куораттан комиссия тахсан ол этиллибит дакаастанан Чурапчыга курдук көһөрүү ыытыллыбатах.
Ильмень күөлгэ охтубут саха саллааттарын кэриэстэригэр анаммыт сэлии муоһуттан сувениры музейга туттарыы кэнниттэн. Хаҥастан уҥа Саха сирин делегацията Д.Д. Оллонов, П.В. Данилов, Д.Д. Бурцев. Т.Д. Сивцев, Нижняй Новгород, 1970 с.
Данилов П.В. сэрии сылларыгар үлэтин түмүгүнэн 1947 с. ССРС Верховнай Советын Президиумун аатыттан Ленин орденынан наҕараадаламмыта. Республикатааҕы суолталаах пенсияҕа 1965 с. тахсан баран оройуонугар Революционнай, бойобуой, үлэ албан аат кулуубун бэрэссэдэтэлинэн үлэлиир кэмигэр сэрии толоонугар охтубуттарга пааматынньыктары, өйдөбүнньүктэри оҥорууну ситэртэрбитэ, ыччаттары патриотическай иитиигэ үлэлэспитэ. Москваҕа сынньана бара сылдьан кэргэнинээн Кычкина Мотрена Николаевналыын М.К.Аммосов огдообото Цугель-Аммосова Раиса Израилевнаҕа сылдьан көрсүбүт уонна кини кыргыттарынаан Яна, Аэлита, Лена буоланнар хаартыскаҕа түспүттэрэ кинилэр билсэллэрин туоһулуур.
П.В.Данилов 1975 с. 70 сааһыгар ыарахан ыарыыттан күн сириттэн күрэммитэ. Төрөөбүт оройуонугар киллэрбит кылаатын сыаналаан биир дойдулаахтара Бороҕоҥҥо тойон Мүрү эбэ кытылынааҕы уулуссаҕа кини аатын иҥэрбиттэрэ. Үтүө киһи аата умнуллуо суохтаах.
Анна Емельянова, СР тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, наука кандидата
Хаартыскалар П.А.Слепцов «Илья Винокуров» , 2006 с. кинигэтиттэн туһанылыннылар
ПОДЕЛИТЬСЯ: