Түөрт сыллааҕыта Бермудскай үс муннукка сүппүт хараабылы Куба биэрэгин хараабыллара булбуттара
Ити туһунан биһиги дойдубутугар аан бастаан НТВ телеханаал сайтыгар суруйбуттара. Ол курдук, түөрт сыллааҕыта сыллааҕыта Куба биэрэгин хараабыллара Карибскай муораҕа Бермудскай үс муннукка 95 сыл аннараа өттүгэр сүппүт хараабыл дьардьаматын булан ылбыттара.
Экипаһа суох
Куба былаастара 2020 сыллаахха ыам ыйын 16 күнүгэр аан бастаан ити хараабыл дьардьамата Карибскай муораҕа уста сылдьарын көрбүттэрэ. Гавана куорат арҕаа өттүгэр, хараабыллар сырыылара бобуллар миэстэлэригэр аан бастаан устар аал тахсан кэлбит.
Бастаан утаа кубинецтар бүтүн хараабыл уста сылдьар диэн көрөннөр, экипаһы кытта сибээстэһэ сатаабыттар да, ханнык даҕаны сигнал кэлбэтэх. Онтон биэрэк хараабылын үс патрульнай катерын ыыппыттар. Кубинецтар булбут хараабыллара киэҥник биллэр-көстөр SS. «Cotopaxi» диэн американскай борохуот буолан биэрбит.
Ити хараабыл 1925 сыллаахха ахсынньы 1 күнүгэр Бермудскай үс муннукка сураҕа суох сүппүт. Пограничниктар соһуччу көстүбүт булумньуларыттан олус диэн соһуйбуттар, сөхпүттэр. Хараабылы бүтүннүү дьэбин быһа сиэбит, эргэ устар аал буолара таһыттан өтө көстө сылдьар эбит. Пограничниктар хараабылга ыттан киирэн баран көрбүттэрэ, кубус-кураанах, дьиктитэ диэн, өлбүт киһи уҥуохтара да суох үһү.
Ити хараабыл аан бастаан 1918 сыллаахха сэтинньи 15 күнүгэр ууга устубут. Киниэхэ Эквадор стратовулканын Катопахи аатын биэрбиттэр.
Хапытаан дневнигэ
Ити булуллубут хараабыл кэлиҥҥи чинчийии түмүгүнэн Бермудскай үс муннукка сүппүт Америка устар аала буолара биллибитэ.
Суднону чинчийээччилэр хапытаан бэлиэтээһиннэри оҥорор дневнигын булан ылбыттар. Ити дьиҥнээх борт сурунаала буоларын Куба эксперэ Родольфо Крус Сальвадор бигэргэппит. Манна туох барыта биллибитин, дакаастаммытын кэнниттэн ким аан бастаан хараабылы булбутугар, бигэргэппитигэр иһитиннэриилэр араастаһыылара баар. Тоҕо эрэ сорох суруйууларга Родольфо Крус Сальвадор аата-суола ахтыллыбат. Муора биологын, чинчийээччи Майкл Барнетт эрэ аата-суола ахтыллар. Кини уон биэс сыллаах чинчийиитин эрэ кэнниттэн, дьиҥ-чахчы 95 сыл аннараа өттүгэр сураҕа суох сүппүт SS. «Cotopaxi» хараабыл буоларын дакаастаабыт диэн. Киниэхэ Британия историга Гаю Уолтерс көмөлөспүт. Уолтерс Лондон архыыбын хасыһан судно туһунан үөрэппит.
Кинилэр үөрэтэн, чинчийэн оҥорбут түмүктэрин тустаах хараабыл хапытаана Уильям Майерс сиэнигэр Дуглас Майерска билиһиннэрбиттэр. Дуглас Барнеттаах Уолтерс оҥорбут түмүктэригэр сөбүлэспит диэн иһитиннэрии баар.
Устар аал сүтэр кэмигэр Clinchfield Navigation Company диэн хампаанньаҕа сулууспалаабыт. Кини хапытаан дневнигэр экипаж күннээҕи олоҕун-дьаһаҕын туһунан сыаннай сибиэдиэнньэлэр баалларын туһунан кэпсээбит.
Ол эрээри, хомойуох иһин, борт сурунаалыгар хараабыл уонна кини хамаандата сүтүүтүн туһунан туох да туоһу, сибиэдиэнньэ, чахчы суох буолан биэрбит. Дневниккэ устар аал сүтүөр диэри эрэ, араас интэриэһинэй түгэннэр бэлиэтэммиттэр. Бүтэһик суруйуу 1925 сыллаахха ахсынньы 1 күнүгэр оҥоһуллубута бэлиэтэммит. Ити күн SS. «Cotopaxi» SOS биллэрбит уонна ол кэнниттэн сибээскэ тахсыбатах.
Бермудскай үс муннук номоҕо
Биир үйэни эрэ кыайбат кэм устата ити устар аал туһунан туох да биллибэтэх даҕаны, иһиллибэтэх даҕаны. Хараабыл тимирэн эрэрин туһунан сигналы тутаат, американецтар көрдүү-ирдии сатаабыттар да, тугу да булбатахтар. Муҥ саатар, устар аал кырамтатын да…
Онон 1925 сыллаахха ахсынньы 31 күнүгэр сирдээн тимирбитэ, халлааннаан көппүтэ биллибэт, сураҕа суох симэлийэн-сүтэн хаалбыт хараабылы Бермудскай үс муннукка сүппүт реестргэ киллэрбиттэрэ. Устар аал ити үс муннук уоска киирбит номоҕун сорҕотунан буолбута.
Таас чох тириэрдэр соруктаах
SS. «Cotopaxi» хараабыл ити сураҕа суох сүтэр айаныгар 1925 сыллаахха сэтинньи 29 күнүгэр Соҕуруу Каролина Чарльстон пордуттан туруммут. Экипажка 32 моряк баар эбит. Үөһээ этэн аһарбытым курдук, хапытаан Уильям Майерс кинилэри баһылаан-көһүлээн илдьэ сылдьыбыт. Онон устар аал муораҕа ити айаныгар баара-суоҕа икки күн устата эрэ устаахтаабыт.
Устар аал Куба киин куоратыгар Гаванаҕа 2340 тонна таас чоҕу тириэрдэр соруктаах эбит. Куба миниистрдэрин Сэбиэтин вице-президенэ, генерал Абелардо Коломе дьиктитик симэлийбит судно сүппүт биричиинэтин Куба былааһа хайаан да билиэхпит, арыйыахпыт диэн бигэ тылын биэрбит.
Үрдүкү күүстэргэ күтүрүүллэр
Ааҕааччыларга Бермудскай үс муннук Бермуд, Майами уонна Пуэрто-Рико икки ардыларынан тайаан сытарын санатабын. Ити оройуоҥҥа уонунан сөмөлүөттэр уонна хараабыллар сураҕа суох сүппүттэрэ. Кинилэр дьылҕаларын туһунан күн бүгүҥҥэ диэри туох да биллибэт. Таайыллыбатах таабырын буоланнар киһи аймах историятыгар хааллахтара.
Уфологтар сөмөлүөттэр уонна хараабыллар ити оройуоҥҥа сүтүүлэрин үрдүкү күүстэргэ эбэтэр инопланетяннарга эмиэ күтүрүүллэр. Оттон учуонайдар уфологтар этиилэригэр төрдүттэн сөбүлэспэттэр. Кинилэр Бермудскай үс муннукка симэлийбиттэри, икки атахтаах көтөр, устар ааллары ыыталларыгар сыыһа-халты туттунууларын уонна айгыр-силик айылҕа араас көстүүлэрин кытта сибээстииллэр.
Ол эрээри SS. «Cotopaxi» хараабыл 95 сыл кэнниттэн көстөн кэлиитэ, наука үлэһиттэрин болҕомтолорун күүскэ тарпыт. Итинтэн киһи сыыһата уонна айылҕа көстүүтэ ситимэ суоҕа көстөн кэлэр. Сир үрдүгэр таайыллыбатах таабырын олус элбэх. Ити хараабыл онтон биирдэстэринэн буолар.
1977 сыллаахха SS. «Cotopaxi» хараабыл Бермудскай үс муннукка сүппүтүн туһунан «Близкие контакты третьего рода» диэн киинэ көрөөччүлэр дьүүллэригэр тахсыбыт.
* * *
SS. «Cotopaxi» хараабыл тобохторун өссө 1980-с сылларга булуллубута диэн суруйуу эмиэ баар. Ол эрээри оччолорго чахчы ити судно тобохторо буолаллара кыайан дакаастамматахтар.
Людмила НОГОВИЦЫНА
ПОДЕЛИТЬСЯ: