Чааһынай стоматологическай клиникаларга тахсыбыт түбэлтэлэртэн сиэттэрэн
Эмчиттэри, быраастары дьонтон эрэ барыларыттан ураты чиэһинэй, амарах санаалаах дии санааччылар үгүспүт. Ити да иһин кинилэри үрүҥ халлааттаах аанньаллар диэн эрдэхтэрэ. Ол эрээри сыа быыһыгар былчархай баарын кэриэтэ, эмчиттэрбит быыстарыгар харчы инниттэн пациеннарын албынныыр түбэлтэлэрэ үксээн эрэрэ киһини хомотор.
Бастакы түбэлтэ
Баҕар албыннааһын-көлдьүннээһин биир түбэлтэтигэр эрэ түбэспитим буоллар, бу ыстатыйаны суруйуом суоҕа эбитэ буолуо. Иккистээн, онтон үһүстээн-төрдүстээн түбэһии кэнниттэн, санаабын эппэккэ хааларым, суруналыыс буоларым да быһыытынан табыллыбат дии саныыбын. Ааҕааччыларбар саас сааһынан кэпсиим.
Дьокуускай куорат чааһынай стоматологическай клиникалара полиһынан тииһи босхо эмтиир буолбуттарыгар үөрүү-көтүү бөҕө буолбуппут. Ити сонуну билээт, төлөпүөннээн оҕобунаан биир чааһынай клиникаҕа суруттардыбыт. Эппит чаастарыгар тиийэммит, эмтэттибит. Биир тииспин туурдарар буоллум, уоннааҕы тиистэрим эмтэтэммин доруобай аатырдылар.
Ити клиникаҕа туурбаттар, ол иһин атын чааһынай стоматологическай балыыһаҕа тиийдим. Хайа баҕарар тииһи эмтиир клиникаларга бастаан хас тиис кариестааҕын бэрэбиэркэлииллэр. Туурдарар тииһим таһынан биир кариестаах тииһи үөһэ ахтыбыт клиникам бырааһа хаалларан кэбиспит. Төттөрү ол стоматологпар тиийээччи киһи буолан биэрдим. «Биир кариестаах тииһи хаалларбыккын», — диэтим. Күлбүтэ буолла уонна кириэһилэҕэ ыҥырда. Сиэстэрэтэ быраас дьахтар диэки сүөргүлээбиттии утары көрөн кэбистэ уонна «хайдах итиннигий?» диэн ыйытта. Биллэн турар, ыйытыыга харда суоҕа…
Иккис түбэлтэ
Кыыһым эмиэ ити чааһынай клиникаҕа миэхэ ыалдьыбыт тииһи ордорон хаалларбыт бырааска эмтэппитэ. Киниэхэ балтатын пломбалаан баран, хайаҕас ордорон кэбиспит.
Онтукатыгар ас тобоҕо киирэн ыалдьаары гыммытыгар, толуон ылан, судаарыстыбаннай тииһи эмтиир поликлиникаҕа тиийбитигэр, бырааһа коллегатын пациены тардар «албаһыттан» сөрү диэн сөхпүт этэ. Бу икки сыл аннараа өттүгэр буолбут түбэлтэлэр.
Үһүс түбэлтэ
Ааспыт сылга оҕом тииһэ алдьанан, эмиэ чааһынай клиникаҕа суруйтаран, эмтэтэ тиийбитэ. Эдэркээн уолчаан пломбалаан баран, түгэххэ сытар балтаҥ эмиэ кариестаан эрэр, эмтэтэ кэлээр диэн буолбут. Кыыһым бу сырыыга Федор Попов уулуссатыгар турар судаарыстыбаннай поликлиникаҕа толуон ылан, эмтэтэ тиийбитэ.
Онуоха стоматолог киһи сөҕүөн эбэтэр сүөргүлүөн иһин: «Тииһиҥ доруобай, олох алдьамматах, сүүс бырыһыан эрэннэрэбин», — диэбит. Итинник проблеманы, түгэни билэр баҕайы киһилии: «Чааһынай клиникаҕа сылдьыбытыҥ дуо?», — диэн ыйыппыт.
Төрдүс түбэлтэ
Бу сайын биир билэр киһим Дьокуускай килбэйэр киинигэр турар чааһынай клиникаҕа тииһин эмтэтэ тиийбит. Тииһэ ыалдьыбат, көннөрү итиини-тымныыны билэр буолбут. Быстах пломбаны уган баран, бачча хонугунан кэлэҕин диэн баран ыытан кэбиспиттэр.
Бу доруобуйатынан хааччахтаах киһиттэн аҥаардас биир тииһи эмтээбиттэригэр 17 тыһ. солк. олордон ылбыттар. Сүрдээх буолбатах дуо? Итинник албын-көлдьүн дьон, түөкүн да диэтэхпинэ, баһан этии буолбатаҕа биллэр, сүрдээх психолог буолаллар. Бу киһини албынныахха сөп эбит диэн тута билэллэр.
Аны, протез тиис оҥоробут диэн халыып ылбыттар. Нэдиэлэнэн кэлээр диэбиттэр. Тиийбитигэр ол халыыптарын сүтэрбит аатырбыттар (эмиэ харчы баһан ыдар биир ньымалара, албастара буолуо). Үстэ халыып ыллылар быһыылааҕа. Дьэ бу киһи ыйтан ордук ити чааһынай клиникаҕа тиэһиннэ. Мин саастаах, инбэлиит киһини кытта хайдах итинник сыһыаннаһаҕыт диэн көмүскээн, клиникаҕа төлөпүөннээччи буоллум. Дириэктэрдэрэ бастаан мух-мах барда. Онтон көмүскэнэр позицияны тутуста. Төлөпүөннээбэтэҕим буоллар, саҥа тыа сириттэн куоракка киирбит муҥкук киһиттэн протез тииһин оҥороллоругар төһө харчыны көрдүөхтэрэ биллибэт этэ.
Хаһан эмэ син-биир харыларыттан харбатыахтара, аахсар-сууттаһар дьон көстүөхтэрэ дии саныыбын.
Гиппократ андаҕарын биэрбит эмчиттэрбит
Ити үөһээ кэпсээбит түбэлтэлэрим медицина бизнескэ кубулайан эрэр туоһутунан буолбатахтар дуо диэн ыйытыы үөскээн тахсар. Гиппократ андаҕарын биэрбит «үрүҥ халааттаах аанньалларбыт» харчы туһуттан дьону араастаан албыннаан-көлдьүннээн эрдэхтэрин. Ама да олох отуора алдьаммытын иһин. Киһи өйүгэр-санаатыгар, сиэригэр-майгытыгар баппат быһыыланыылар. Кырдьык да, киһи эрэ хомойуох, кэлэйиэх курдук…
Үрүҥ тыыммытын өллөйдүүр, дьон-сэргэ ытыктабылынан туһанар эмчиттэрбит итинник албынныыр-көлдьүннүүр буоллахтарына, ханна ыраатабытый?
Үбү-харчыны тардар «албастар»
Кариес олус түргэнник тиистэн тиискэ тарҕанарын үгүстэр билэр-көрөр буолуохтааххыт. Буолаары буолан өр сыллар усталара үлэлээбит стоматолог-быраас итини билбэт буолуо дуо? Ол иһин пациеннары элбэтэр, үбү-харчыны тардар туһуттан, соруйан ыалдьыбыт тииһи ордорон хаалларар дии саныыбын.
Пломбалаабыт тииһигэр хайаҕаһы хаалларыы эмиэ итинник албас. Оттон, ама, төһө да харчыга харахтара хараҥарбытын иһин доруобай тииһи ыалдьыбыт тииһинэн ааҕан, алдьатан эмтиир улахан аньыы буолбатах дуо? Аны биир харчыны тардар албастара эмтиибит дии-дии быстах пломбаны олордуу.
Онон күндү ааҕааччыларбын чааһынай стоматологическай клиникалартан сэрэниҥ диэн ыҥырыам этэ. Эмтэтэн бараҥҥыт, атын клиникаҕа тиийэҥҥит хос бэрэбиэркэлэтэргит ордук дии саныыбын.
Үөһэ этэн аһарбытым курдук, биир итинник түбэлтэҕэ түбэспитим буоллар, аһардан кэбиһиэх этим. Бу түбэлтэлэртэн чааһынай стоматологическай клиникаларга пациеннары элбэтэр туһуттан, итинник «практика» тарҕаммыта ханнык да сиэргэ эппиэттээбэт.
Маннык суобаһа суох быраастардаах чааһынай клиникалары булгуччулаах медицинскэй страховкалааһынтан үбүлүүр көҥүллэрин быһыахха баара. Өбүгэлэрбит «тыалынан киирбит, холоругунан тахсар» диэн мээнэҕэ эппэтэхтэрэ. Итинник албынынан-көлдьүнүнэн киллэриллибит үп-харчы иҥпэтэ биллэр.
«Аргументы и факты» хаһыакка
Бу ыстатыйабын суруйа сылдьан, «Аргументы и факты» хаһыакка суруналыыс Александр Мельников «Не навреди или не продешеви? Почему в частных клиниках врачи все чаще думают только о деньгах» диэн ыстатыйаҕа түбэһэ түһэн аахтым.
Кини Россияҕа чааһынай клиникалар баар буолуохтарыттан ылата, дойду медицината капиталистическайга кубулуйан эрэрин туһунан бэлиэтиир. Быраастар ыарыһаҕы эмтиэхтээхтэрин таһынан, үбү-харчыны өлөрөр араас албастары толкуйдуулларын туһунан ахтан ааһар. Ол курдук, быраастар ыарыһаҕы ыарахан сыаналаах эмтээһини аныы сатыылларын туһунан биир идэлээҕим ахтар.
Александр Мельников: «Телевизор уже приучил нас к делам против стоматологов-вредителей, убеждавших пациентов удалять часть здоровых зубов, чтобы заменить их дорогими имплантами. Но похожие техники продаж медуслуг есть и в других специальностях», — диэн мин суруйбут тиэмэбин таарыйар.
Коллегам суруйарынан, киин сир чааһынай клиникаларыгар 15 тыһ.солк. намыһах сыанаҕа анализка анаабыт быраастары мөҕөр-этэр, накаастыыр түгэннэрэ бааллар эбит.
Медицина бизнескэ кубулуйдаҕына
Медицина бизнескэ кубулуйарыттан ордук дьулаан дьыала суоҕа буолуо дии саныыбын. Александр Мельников быраастарга медицинскэй өҥөлөрү атыылааһын техникаларыгар үөрэтэр маркетиҥҥа хайысха баарын туһунан аҕыйах киһи билэр буолуохтааҕын туһунан этэр. Кырдьык, биир бэйэм итинник үөрэх баарын туһунан аан бастаан аахтым.
Кистэл буолбатах, дириҥ билиилээх-көрүүлээх быраастарбыт судаарыстыбаннай доруобуйа харыстабылын тэрилтэлэрин хамнастара намыһах буолан, чааһынай клиникаларга үлэлии барар түбэлтэлэрэ үгүс. Мэлдьи чиэһинэйдик, үтүө суобастаахтык үлэлээн-хамсаан кэлбит эмчиттэргэ итинник үлэлээһин уустук буолуо ээ дии саныыбын.
Пациеннары албыннааһын, эмчит киһи быһыытынан хаачыстыбатыттан тутулуктаах дии саныыбын. Маны таһынан үрдүк квалификациялаах кадрдары хаалларар инниттэн судаарыстыбаннай доруобуйа харыстабылын үлэһиттэрин хамнастара үрдүк буолуохтаах, аныгы технологиялар, саҥа медицинскэй оборудованиелар хото киллэриллиэхтээхтэр, туруоруллуохтаахтар.
Суобаһы хачыгырыыр харчыга атыылаабакка, дьоҥҥо доруобуйаны, дьолу биэрэр, бэлэхтиир, туохха да тэҥнэспэт сыаннас дии саныыбын
Людмила НОГОВИЦЫНА
ПОДЕЛИТЬСЯ: