Сэтинньи 26 күнүгэр Игидэй орто оскуолатыгар республика үрдүнэн ыытыллар «Олоҥхо декадатын» чэрчитинэн олоҥхону өйтөн ааҕыы дьоро киэһэтэ тэриллэн ыытылынна. Бу бырайыагы үһүс сылын Игидэй орто оскуолатын саха тылын уонна литературатын учуутала Варвара Константиновна Ефимова иилээн-саҕалаан ыытар. Илгэлээх Игидэй сиригэр биллэр учуонай Эдуард Карлович Пекарскай сыылкаҕа олорор кэмигэр, Константин Григорьевич Оросины көрдөһөн, ыаллыы Дьүлэй нэһилиэгэр олорор аатырбыт олоҥхоһуту Миинэ уолун Дьөгүөссэни «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхону суруйтарбыт. Онон бу кэлин аан дойдуга аатырбыт, киһи-аймах материальнайа суох сыаннаһа дэппит «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхону Пекарскай «Образцы народной литературы якутов» диэн кинигэтигэр бэчээттэппит. Онон Игидэй нэһилиэгэ Саха сирин үрдүнэн олоҥхо аан бастаан сурукка киирбит нэһилиэгинэн буолар.
Оскуола оҕолорун ортотугар оскуола бырагыраамматыгар киирбит олоҥхолору бөлөҕүнэн өйтөн ааҕыы күрэһэ сылын аайы ыытыллар үгэскэ кубулуйда. Бырайыак билиҥҥи сайдыылаах айти үйэтин кэмигэр сатаан дорҕоону таба саҥарбат, уу ньулдьаҕай, уҥуоҕа-сүһүөҕэ суох саҥарар оҕо элбээбитинэн таба саҥарыыга олук буолар. Биһиги төрөөбүт төрүт тылбыт дорҕооно элбэҕин чуолкайдык таба туттан, устар ууну сомоҕолуур олоҥхобутун өйтөн сыанаҕа олорон ааҕан, оҕо бэйэтин дуоспуруннаахтык туттан-хаптан өйүн-санаатын сааһылыырыгар көмөлөһөр. Быйылгы күрэспитигэр алын сүһүөх кылаас үөрэнээччилэрэ кыттаннар, оскуола үөрэнээччилэрэ бастакы кылаастан уон биирискэ бары олоҥхону өйтөн аахтылар. Бу түгэн олус кэрэхсэбиллээх, долгутуулаах буолла. Быйыл олоҥхо күрэҕэр барыта 83 оҕо кытынна. Алын сүһүөх кылаас оҕолорун учууталлара күүскэ ылсан үлэлээбиттэрин түмүгэр, оҕо эмиэ да туойан, эмиэ да олоҥхо тэтимигэр киирэн уобараһын арыйан ааҕан истээччини үөртэ, астыннарда. Бу улахан тэрээһини М.Н.Андросова — Ионова төрөөбүтэ 160 сылыгар аналлаах «Олоҥхоһут кыыс» улуустааҕы күрэскэ «Алгыс ырыалаах толорооччу» анал аат хаһаайына, 9 кылаас үөрэнээччитэ Ай Куо Аммосова «Ахтар айыыһыт алгыһа» диэн норуот олоҥхо-ырыатынан саҕалаата.
Алын сүһүөх кылаастар түмүктэрэ. 1 үрдэли — үһүс кылаас бөлөҕө. П.Е.Решетников – Көһөҥө Бүөтүр «Күөнэ көҕөччөр аттаах күүстээх-уохтаах Күн Күндүлү бухатыыр» олоҥхото. Салайааччы Лариса Ивановна Антоева. 2 үрдэл — иккис кылаас бөлөҕө. «Уот кугас аттаах Кустук бухатыыр» олоҥхо. Салайааччы Евдокия Павловна Павлова. 3 үрдэл — төрдүс кылаас бөлөҕө. П.А.Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотуттан быһа тардыы. Салайааччы Евдокия Павловна Павлова. 4 үрдэл — маҥнайгы кылаас бөлөҕө. П.Е.Решетников –Көһөҥө Бүөтүр «Күөнэ көҕөччөр аттаах күүстээх-уохтаах Күн Күндүлү бухатыыр» олоҥхото. Салайааччы Александра Афанасьевна Захарова.
Орто сүһүөх кылаастар түмүктэрэ. 1 үрдэл — бэһис кылаас бөлөҕө. П.А.Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Саргылана Алексеевна Иванова. 2 үрдэл — ахсыс кылаас бөлөҕө. Н.П.Бурнашев — Тоҥ Суорун «Кыыс Дэбилийэ бухатыыр» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Наталья Бориосвна Баннова. 3 үрдэл — алтыс кылаас бөлөҕө. С.С.Васильев – Борогонскай «Мөҥүрүүр Бөҕө» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Любовь Николаевна Захарова. 4 үрдэл — сэттис кылаас бөлөҕө. У.Г.Нохсоров «Дыырай Бэргэн» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Зинаида Анатольевна Сунхалырова.
Үрдүкү сүһүөх кылаастар түмүктэрэ. 1 үрдэл – тохсус кылаас бөлөҕө. С.С.Борогонскай «Эрчимэн Бэргэн» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Александра Васильевна Габышева. 2 үрдэл – уон биирис кылаас бөлөҕө. П.А.Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Дария Терентьевна Матаннанова. 3 үрдэл – онус кылаас бөлөҕө. С.С. Васильев «Айыы Дьураҕастай бухатыыр» олоҥхото. Салайааччылар Варвара Константиновна Ефимова, Мария Павловна Ермолаева.
В. Ефимова
ПОДЕЛИТЬСЯ: