Сэтинньи – Байанай ыйа. Муус туран, илимнээһин, муус аннынан күөгүнэн балыктааһын саҕаланна. Бу сылдьан, биһиги булт, балыктааһын быраабылаларын төһө билэбитий? Ону дьоҥҥо өйдөтөр гына быһааран кэпсииригэр Экология министиэристибэтин үлэһитэ Белолюбскай Геннадий Семеновичтан көрдөстүм.
—Геннадий Семенович, муус аннынан балыктааһын саҕаланна. Онно тыа сирин дьонугар сүбэлии таарыйа туох быраабылалар баалларын билиһиннэриэххит дуо? Дьон, сүрүннээн, тугу тутуһуохтааҕый?
-Балыктааһын, сүрүннээн, икки көрүҥнээх: бэйэ туһатыгар уонна промышленнай. Бэйэ туһатыгар балыктыыр дьон илимнэрин, муҥхаларын регистрациялаан бараннар, сууккаҕа туттарыллыахтаах нуорманы тутуһан балыктыахтаахтар. Соболоох күөллэргэ биир киһиэхэ биир күҥҥэ 250 собо, икки илим көҥүллэнэр. Муҥханан түһэр буоллахтарына, 30 миэтэрэттэн уһуна суох буолуохтаах. Бэйэ туһатыгар балыктааһынынан дьарыктанааччылар Росрыболовствоҕа илимнэрин, муҥхаларын регистрациялаталлар — Дьокуускайга Каландарашвили уул., 5, иккис этээскэ бааллар. Күөлгэ икки илиминэн, өрүскэ муус аннынан илимниэхтэрин баҕарар буоллахтарына, бөһүөлэктэртэн чугас анал тыырыллыбыт учаастактар бааллар, онно лицензията суох балыктыахха сөп. Сууккатааҕы нуормалара “Балыктааһын туһунан быраабылаҕа” барыта сурулла сылдьар.
—Ол аата өрүскэ киирдиҥ да, илими түһэрэриҥ көҥүллэммэт буоллаҕа.
-Илимиҥ хайаан да бииркэлээх уонна балыктыыр киһи аатыгар регистрациялаах буолуохтаах.
—Ыраах улуустартан сылдьар дьон илими таспат буоллахтара дии. Илимнэрин ыраахтан олорон регистрациялыахтарын сөп дуу?
-Илим регистрациятынан Рыбоохрана дьарыктанар.
—Оттон промышленнай балыктааһын хайдаҕый?
-Промышленнай балыктааһынынан биирдиилээн урбаанньыттар эбэтэр регистрацияламмыт юридическай сирэй дьарыктанар. Квотанан хааччахтаммат балыктарга, ол эбэтэр собоҕо, быраҥааттаҕа, сордоҥҥо, алыһарга, сыалыһарга, быйыкка, дьарҕааҕа уо.д.а. Бастаан биһиэхэ, Экология министиэристибэтигэр кэлэн сайабылыанньа биэрэллэр. Аадырыспыт: Ленин проспега, 22, 604 уонна 605 кэбиниэттэр. Онно биһиги ханнык күөлгэ эбэтэр үрэххэ төһө элбэх балыктыахтааҺын бигэргэтэн баран, дуогабар түһэрсэбит. Ол дуогабарынан Рыбоохранаҕа, Росрыболовствоҕа тиийэннэр, эмиэ сайабылыанньа суруйаннар көҥүл ылаллар. Собону сүүс эбэтэр сүүстэн тахса миэтэрэлээх муҥханан муус аннынан балыктааһын промышленнай балыктааһыҥҥа киирэр. Онно көҥүл биэрии бэйэтэ туһунан бэрээдэктээх.
Оттон промышленнайынан балыктыыр урбаанньыттар хайаан да манна кэлиэхтэрин наада дуо?
— Чааһынай урбаанньыттар балыктыырга дуогабар туһэрсэллэригэр биһиэхэ 507-491 төл. нүөмэригэр эрийэн билсиэхтэрин сөп уонна госуслуги нөҥүө электроннай көрүҥүнэн сайабылыанньа биэрэллэр. Барыта бэлэм буоллаҕына, дуогабары ылыыга кими эрэ ыытыахтарын эбэтэр бэйэлэрэ кэлэн ылыахтарын сөп.
—Оттон өрүскэ күөгүлүүр дьоҥҥо туох быраабыла баарый?
-Күөгүлүүргэ балыктааһын быраабылатынан бобуута суох сиргэ балыктыырга туох да көҥүл наадата суох, быраабыланан биир киһи уонтан элбэх күрүчүөгү тэҥинэн балыктыа суохтаах.
— Сууккатааҕы нуорма төһөнүй?
-Сууккатааҕы нуорма хас улуус аайы тус-туспа. Холобур, Бүлүү умнаһын улуустарыгар күҥҥэ биир устуука бил, түөрт быйыт, биэс дьарҕаа, биир тууччах, сэттэ сордоҥ, уон биэс хаахынай, сүүрбэлии устуука күстэх, кыһытай көҥүллэнэр.
Дьокуускайга биир күҥҥэ биэс сыалыһары, биир тэҥилини, сүүрбэлии күстэҕи, кыһытайы, уон биэс алыһары, биэс сордоҥу, биир били, биир быйыты, биэс дьарҕааны, биир тууччаҕы туттарыахтарын сөп.
—Дьэ арай мин балыктыы олордохпуна, күндү балык алҕаска тутан кэбистин?
-Хатыыс сууккатааҕы нуормаҕа киирбэт, балыктыаххын баҕарар буоллаххына, бэйэ туһатыгар балыктааһыны тэрийэр анал тэрилтэлэр бааллар. Олор бигэргэтиллибит учаастактаахтар, онно кинилэр дьоҥҥо көҥүл тарҕаталлар. Ол көҥүлүнэн хатыыстыахха сөп.
Дьэ итинник, “Балыктааһын туһунан” сокуону тутуһан холкутук сылдьарыҥ доруобуйаҕа да, айылҕаҕа да туһалаах.
Виктор Эверстов
Хаартыскалар: Давыд Иванов, Николай Полятинскай, Иван Оконешников
ПОДЕЛИТЬСЯ: