Олох араас эриирин, эргиирин сайдыы кэскилин туһугар туруулаһыыга биһиги өбүгэ дьоммут кэм-кэрдии тэтимигэр киирэн, ол кэм тыынын ылынан, олохторун дьаһахтарын сааһыланан-наарданан, сатабыллаахтык дьаһанан, удьуор утумун тутан, дьоҕуру тобулан, сатабылы сайыннаран, талааннары арыйан киэҥ аартыгы аһаллар. Ол курдук, руна (уурунуу)суругу үөрэппит-чинчийбит, физик-учуонай Андрей Кривошапкин-Айыҥа “Евразийский союз” идиэйэтин Россия таһымыгар аан бастаан (1994 с.) таһаарбыт киһи. Иккиһинэн, кини: “Россия – Чыҥыс хаан тэрийбит империятын утумнааччыта буолар” диэн суруйбут учуонай. Үсүһүнэн, Айыы итэҕэлэ – бастааҥҥы дьиҥ билии уонна итэҕэл буоларын, ол билии уурунуу сурукка – кистэнэ сытарын таайбыт киһибит буолар. Андрей Иванович үөрэнээччитэ Кузьма Апполонович Федоровтыын саха дьонугар сүҥкэн кылааты хаалларбыт. Киһи олоҕо түбэлтэттэн тутулуктаах. Айыыһыт хайдах өбүгэ кыттыгастаах ийэ куту биэрэриттэн көрөн Орто Дойдуга киһи дьоҕур, олоххо кыаҕа бэриллэр. Ийэ куту киһиэхэ ийэтин нөҥүө киллэрэллэр. Киһи олоҕун тухары ол дьоҕурун сайыннарыан,күүһүрдүөн сөп дииллэр. Дьоҕурдарын ылыммакка моһуогурбуттар эмиэ баар буолааччылар. Онтон сорохтор дьоҕурдарын эрэ сайыннарарынан муҥурдаммакка, өбүгэлэрин суолун тутуһан айыылартан киирбит олоххо аналларын толороллор. Уурунуу сурук (өбүгэлэрбит суруйан хаалларбыт суруктарын нөҥүө дьону эмтиирбэр туһанабын) Ол курдук, Айыҥа киин туллар тутааҕын аҕыс сааһыттан кута иитиллибит, Кузьма Апполонович, Андрей Иванович үөрэнээччилэрин, Федорова Ньургууна Ариановна-норуокка биллэр аата Мэҥэ Ньургуунатын кытары билистим.
Ньургууна, хантан төрүттээххин уонна бу элбэх дьонтон махталлар тылларын иһиттим, эмтиир күүскүн ол туһунан кэпсии түһүөҥ буолаарай?
—Мин оҕо сааһым Хатаска ааспыта. Ийэм Нам Хатырыгыттан төрүттээх,аҕам Мэҥэ-Хаҥалас Павловскай олохтооҕо. Кыра сылдьан оҕо оҕо курдук этим, араас иччилээх түүллэри түһээн дьоммор кэпсээн соһуталыырым. Ийэм ыарахан сырыттаҕына маҕаһыыҥҥа барсан куукула уонна массыына ылларбытым күүспүнэн. Ол саҕана, билиҥҥи курдук узи суоҕа, дьонум өссө дьиибэргиэхтэрин иһин ийэм балтылаах, бырааппын оҕоломмута. Онтон ыла урукку кэм дьоно мээнэ тугу да кэпсээбэккэ миигин кистиир аатыгар сылдьыбыттара. Өбүгэлэрим барахсаттар, кыыстарын харыстаан, араҥаччылаан, суолбун- ыйан кэрдэ сатыылларын, оччолорго үчүөйдүк өйдөөбөккөбүн, онно манна тиийэн ыларым. Ол сылдьан икки-үс бэйэбит Сахалар баардаах дьонноругар сылдьыбыттааҕым. Онуоха этэллэрэ, удаҕан буолуохтаах киһи сылдьар эбиккин диэн. Хаһан баҕарар, ойуун ойуунтан уһуйуллар, эмчит эмчиттэн үөрэнэр дииллэрэ кырдьык эбит. Боростуойдук эттэххэ, арылла сатыыр киһи үчүгэй наставнига суох кыайан арыллыбакка мэнэрик уонна мунаайах таһымыгар хаалар кутталлаах эбит. Дьэ ол сылдьан, 13 сааспар эмискэ ыалдьан, үс күн оронтон кыайан турбакка, мэнэрийии бөҕө буоллум. Абааһылар ыһыах ыһаннар, тутан сиэри гыннаннар, тыын былдьаһыыта буолла, түүл- бит икки ардынан. Күн бүгүҥҥэ диэри санаатахпына этим тардар. Онно ким хаһан өлөрүн, бу буолаары турарын, ааспыты тоҕо оннук буолбутун, иҥин арааһы барытын көрдөрдүлэр. Харахпын симтим да наар ол ыһыахха тиийэрим. Онтон хата, биир сып- сырдык киһи диэтэххэ киһи буотах, абааһы диэтэххэ абааһы буотах, кыптыый ууммутугар, дьэ чэпчээбитим, бэттэх кэлбитим. Онуоха ИИС буоллаххына быыһаныан диэн көрдөрбүттэрэ буолуо дьиҥинэн, ону кэм баттах кырыйар (парикмахер) идэтин ылынаммын быыһана сырыттаҕым буолуо диэн сэрэйэбин. Онуоха хантан билиэхпитий, Айыыларбыт уонна Үтүө Өбүгэлэрбит атын үөрэҕи анаабыттарын. Өбүгэлэрим уһуннук- киэҥник муннарбакка, биһиги Сахалар Улуу дьоммутугар Силис түмсүү тэрийээччилэригэр Кузьма Апполонович Федоровка онтон Андрей Иванович Кривошапкиҥҥа-Айыҥаҕа сиэтэн аҕалбыттара. Дьэ, доҕоттоор, онно баара…. Бүтүн Саха норуота быыһанар, Түҥ былыргы Үтүө Өбүгэлэрбит илдьэ сылдьыбыт билиилэрэ. Ити мындыр өйдөөх дьоҥҥо таба тайанаммын, билиилэриттэн бэрсиһиннэрэн, көстүбэт эйгэни кытары БЫҺА АЛТЫҺАР ньымаларын үөрэтэн, суолбун таба тайаммытым. Муна- тэнэ сылдьыбыт киһини, биирдэ да сүр баттаабакка, мин биир да ыйытыыкпын эппиэтэ суох хаалларбакка, барытын орун оннугар сааһылаан биэрбиттэрэ. Ол кэмтэн ыла, буутуйаламмыт санаам сааһыламмыта. Өйбүн-санаабын сааһылаабыт дьоммор махталым муҥура суох. Ол мин, 11 эрэ кылаастаах киһи, хаһан эмит уурунуу суругу кинигэ курдук ааҕыам, дьоҥҥо- сэргэҕэ туһалаах буолуом диэн өйбөр да оҕустарбат этим.
Ханнык ыарыылары эмтиигин?
—Билэргит курдук саха сиригэр мөлүйүөн киһи олорор, хас биирдии киһи тус туһунан көрүүлээх, тус-туһунан санаалаах, ол курдук ыарыы эмиэ араастаах буолар. Чопчу бу ыарыыны эмтиибин диэн этэр кыаҕым суох, ол гынан баран эмтэммит дьоннорум махталларын бэйэҥ көрөн итэҕэйиэҥ. Мин эмчит буола үүммүппүн кэннэ маннык ыарыылары үтүөрдүбүтүм. Элбэх дьахтарга миома баар, ону олоччу суох оҥорбоппун, узига көрдөрөр түмүгэр биллэ кыччаабыт буолар. Куһаҕан ыарыыны (рак) саҥа саҕаланан эрэри илбийэн эмтиибин, онтон туһаммыттар бааллар. Оҕо сүһүөҕүн көннөрүөхпүн сөп эбит, куртах ыарыытын, хаан баттааһынын. Этиэхпин баҕарабын сорох дьон ыарыыларын дириҥник дьиппинитэн баран кэлэн эмтэнэллэрэ туох көдьүүстээх буолуо дии саныыгыт. Ыарыыны эрдэ билэргэ биһиэхэ ЭРГИС биотест үлэлиир, манна киһи туга мөлтөҕүн ыйан биэрэр, көрдөрөр, сааһылыыр кыахтаах интэриэһиргээбит дьон маҥнай биотест өҥөтүнэн туһаныахтарын сөп. Эргис биотест диэн компьютернай аппаратынан киһи доруобуйатын, ис органнар туруктарын барытын көрөр, быһааран биэрэр. Аппарат үс кутун хайдах холбоно сылдьарын, ковидтаабыт, вакцина ылбыт буоллаххына доруобуйаҕар хайдах дьайа сылдьарын көрдөрөр. Бу аппарат куһаҕан дьайыылары суох оҥорор, иммунитеккытын тупсарар, күүһүрдэр. Диагностикалыыр ньыма: ытыһын сардаҥатын аппарат 5 мүнүүтэ сканнаан ылар, онон бүтэр. Ол кэнниттэн аппарат аналлаах программаннан 20 мүнүүтэ бары эттиккин обработкалыыр.
Бу саҥа аһыллыбыт киин үлэтин кытары билиһиннэр.
-Биһиги Үтүө мааны Өбүгэлэрбит наһаа да муударай, наһаа да мындыр өйдөөх дьоннор эбит, суругунан суруллубуту суоруохтара диэн, барытын кистэлэҥ уурунуу суругунан иһиппитигэр- хомуоспутугар, оһуорбутугар- бичикпитигэр, Элиэнэ өрүспүт, Улуу Эбэбит таас хайа очуостарыгар уонна да атын сирдэргэ билиилэрин хаалларбыттар эбит. Онон биһиги Өбүгэлэрбит ырааҕынан ылахха, үөрэҕэ, билиитэ суох, хотонтон тахсыбытах дьон буолбатахтар эбит. Кимнээҕэр да, бүтүн Аан Дойдунан ылан көрдөххө, дьиҥнээх, көстүбэт эйгэни кытары БЫҺА алтыһар уурунуу суруктаах эбиппит. Оннук мааны үрдүк таһымнаах норуот эбиппит. Кыра, хара норуот инник үлүгэр кистэлэҥ суруктаммат. Улаханы, бүтүн Аан Дойду дьонун өйүн- санаатын сайыннарар билиини илдьэ сылдьар буоламмыт. Биһиги кииммит сыала -соруга дьон кистэнэ сылдьыбыт дьоҕурун арыйыыга, өйүн-санаатын уһугуннарыыга үлэлэһэбит. Манна кэлбит киһи ыраастаныыны ааһан, үс куту көннөрүү Эргис биотест аппаратынан чинчийиини ааһыа. Ону таһынан,уурунуу сурук (өбүгэлэрбит суруйан хаалларбыт суруктарын нөҥүө дьону эмтииргэ туһанабын) мэрикээннэрин, көстүбэт эйгэ алгыстарын билсиэ.Билиҥҥи туругунан миэхэ үөрэммит дьоннор эмтиир кэккэҕэ киирдилэр. Сайыҥҥы кэмҥэ Пирамида диэн үс хонуктаах сынньалаҥ үлэлиэ, саха оһуордарынан йога аһыллыа- диэн бэрт сэмэйдик Ньургууна эмчит сыалын-соругун билиһиннэрдэ.
Ити курдук, билиҥҥи халбаҥ кэмҥэ, саха буолан сандаарыах, киһи буолан килбэйиэх, өбүгэлэрбит үөрэхтэрин туһаныахха.
Ньургуйаана Скрябина
ПОДЕЛИТЬСЯ: