Ааттаах, туспа суоллаах-иистээх Аркадий Алексеевы билбэт, истибэтэх саха бука суоҕа буолуо. Мин, Мэҥэ Хаҥалас Томтор олохтооҕо 7 сааспар Аркадий Михайловиһы бастаан көрбүтүм, ол маннык этэ.
1958-1959 үөрэх дьылыгар бэлэмнэнии кылааска үөрэнэ киирдим, ньолубуой кылаас дииллэрэ. Оччолорго 7 саастаах киһиэхэ барыта сонун. Бэйэ тигиитэ суумка, харандаас, аҕыйах тэтэрээт сыыһа, кирзэбэй саппыкы. Хата, оскуола формата диэн баара – кур, фуражка.
Ити сыл, ол аата, 1958 сыллаахха Майа оскуолатын бүтэрбит Аркадий Алексеевы Томтор сэттэ кылаастаах оскуолатыгар, оччолорго Мэлдьэхси уруһуй, ырыа, физкултуура учууталынан аныыллар. Аркадий Михайлович үлэ үөһүгэр түһэр. Биһигини, ньолубуойдары үөрэппэтин да иһин, оҕо киһи хараҕар тута быраҕыллар этэ.
Арай биирдэ көрдүм, саас дуу, күһүн дуу сылааска, оскуола таһыгар туруусуктаах маайканан эрэ сылдьар, маайката өссө суруктаах. Баччаҕа диэри таһырдьа маннык таҥна сылдьар киһини төрүт көрбөтөҕүм. Киһим аны айаас ат курдук, атаҕын иннинэн-кэннинэн тэбиэлэнэр, сороҕор ойоҕоһунан сүүрэр. Эрчиллэр эбит. Ону билбэт урааҥхай буоллаҕым.
Аны копье диэни быраҕар, онтуката бэрт үөһэнэн тайаан, сороҕор тура түһэр, сороҕор от быыһынан сурулуур. Аны диискэ диэни быраҕар, холоруктуу эргичийэр, эриллэ-эриллэ барар. Салгыы дьаадара диэни тамныыр, сыҥааҕар сыһыары тутар, биир илиитин көнөтүк үөһэ тутар, эмиэ тэйиэккэлиир. Атыны да оҥороро, элбэхтэ хатылыыра.
Мин копье диэни тутан көрдүм, чэпчэки эбит, тутар сиринэн быаны эрийбиттэр, иннэ да кэннэ да уһуктаах, иннэ арыый синньигэс.
Учуутал диэн билэбин. Оччолорго икки этээстээх кулууп дьиэҕэ эмиэ үөрэнэрбит, интэрнээт диэн эмиэ баара.
Аркадий Михайловиһы олох оҕолор кус оҕотун курдук батыһа сылдьаллар, оҕолору эбии эрчийэр. Аны музыка. ырыа учуутала, кэнсиэр, үҥкүү бөҕө, ыччаттары эмиэ үөрэтэр. Баян тыаһа үчүгэйин киэһэ хойукка диэри иһиллэр. Ырыа, тойук бөҕө.
Саас пионердар дружиналарын түмсүүтүгэр айылҕаҕа таҕыстыбыт, Сууллар мырааҥҥа тиийдибит. Онно Аркадий Михайловиһы үөрэххэ атаарабыт диэн курдук өйдүүбүн.
Ол сыл Аркадий Михайлович Москва куорат пединститут спорт факультетыгар киирэр. 1963 сыллаахха бүтэрбитэ. 1961 сыллаахха Москва куорат пятиборьеҕа чөмпүйүөнэ буолбута.
Аркадий Михайлович дьону-сэргэни кытта түргэнник уопсай тылы булара, биһиэхэ үлэлии сылдьан фронтовик, “Кыһыл сулус” уордьан кавалера, саха тылын учуутала Роман Степанович Атласов «Хайа, хаһан кэлэҕин?» диэн ырыатыгар саха ыччата, дьоно-сэргэтэ сөбүлүүр, уос номоҕо буолбут ырыа матыыбын айан хаалларбыта.
Тоҕо маны мин суруйдум, түөстүм? Ыччаты маннык дьон иитэллэр, личностар, кинилэр төһө өр үлэлээбиттэриттэн тутулуга суох. Аркадий Михайлович саҥа оскуоланы бүтэрбит эдэр киһи баянист, мелодист, спортсмен, худуоһунньук, маһынан араас оҥоһуктары уһанар, тренер…
Билигин да Аркадий Михайлович хаһан да Томтору быһа ааспат, кинини биһиги куруук үөрэ-көтө көрсөбүт, айар-тутар талааныгар сүгүрүйэбит.
Уһун дьоллоох олоҕу баҕарабыт.
Петр ТИХОНОВ, Мэҥэ Хаҥалас улууһун уонна 3 Мэлдьэхси Бочуоттаах гражданина, олоҥхоһут, алгысчыт.
ПОДЕЛИТЬСЯ: